Kemmelberg

Huidige jager-verzamelaars

Om enigszins een idee te krijgen van het leven van jager-verzamelaars uit de prehistorie kunnen we best naar een paar van de laatste nog levende groepen jager-verzamelaars kijken.

De Hadza leven in de Great Rift Valley van Oost-Afrika, in het huidige Tanzania. Hun aanwezigheid in de regio dateert van bijna veertigduizend jaar geleden.

Hadza jagers, Tanzania.

Ze leven in egalitair verband en kennen geen stambestuur, regels of ceremonies. Hun leven bestaat – dag in dag uit – vooral uit ontbijten, jagen en verzamelen, een gezamenlijke maaltijd nuttigen en eindigen met dans.

Onderzoek door het King's College London (KCL) wees uit dat de Hadza meer dan zeshonderd planten- en diersoorten eten, die hen op die manier een robuust en gedifferentieerd darmbioom bezorgen.

Opvallend is ook de vaststelling dat de Hadza weinig tijd aan voedselgaring besteden, slechts enkele uren per dag. Hierbij wordt er noch verspild noch onnodig gedood.

Onderzoek door het University College London (UCL) concentreerde zich op enkele kampementen van de Agta jager-verzamelaars in de Filipijnen.

Zij ontdekten dat de sociale structuur van de jager-verzamelaars - die opgebouwd was rond kleine familie-eenheden die zelf verbonden waren door sterke vriendschappen en een grote mobiliteit tussen de kampen - de sleutel was tot de ontwikkeling van nieuwe culturele ideeën.

Op de figuur hieronder is dit als volgt duidelijk gemaakt. Elke gekleurde stip stelt een individu voor. Individuen met dezelfde kleur zijn gegroepeerd in kampen.

De breedte van de verbindingslijnen tussen twee kampen van individuen is evenredig met de intensiteit van hun relatie tot elkaar. Grijze lijnen duiden op geen verwantschap en rode lijnen op een nauwe verwantschap. De locaties en afmetingen van de kampen zijn bij benadering weergegeven.

Multikampstructuren bij Agta jager-verzamelaars in de Filipijnen
a) boskampen; b) kustkampen.

Paleolithische en Mesolithische vondsten

Bij de tochten van kleine groepen jager-verzamelaars door de heuvelstreek was de Kemmelberg vaak ook een baken en uitkijkpost.

In deze lange fase van het prehistorisch leven was de menselijke activiteit zonder impact op het natuurlijke landschap en beperkte zich tot jacht en visvangst, naast aanvullende voedselverzameling uit de wereld van flora en fauna, zoals het verzamelen van vruchten, zaden en eieren.

Van de jager-verzamelaars uit een ver verleden op de Kemmelberg is de vondstencontext eenzijdig. Zeer ingrijpende bodemverstoringen, zoals vergravingen in de IJzertijd en bombardementen op de heuvel tijdens de Eerste Wereldoorlog, brachten allemaal materiaal uit diepere grondlagen aan de oppervlakte.

Archeologische sporen - in stratigrafische context - van tijdelijke jachtkampementen uit die prehistorische periode, blijven tot hiertoe onbekend. Dit is in grote tegenstelling tot andere sites zoals bijvoorbeeld in Verrebroek (België) waar de artefacten in de top van een duidelijk ongestoorde laag te vinden zijn, de bovenste donkere laag zoals hieronder getoond.

Finaal-paleolithische site van 'Dok 2' te Verrebroek.

In vergelijking met de archeologie uit het plaatselijke neolithicum is het vondstenbilan uit de vorige perioden bescheiden en regelmatig gespreid over de topzone en ook over de flanken van de heuvel.

Uit de typologie van de gerecupereerde silex artefacten - het enige bewaard gebleven materiaal - komen in het brede spectrum van Paleolithicum en Mesolithicum enkele preciseringen naar voor.

Vervolg in Deel 2.

 

REFERENTIES:
M Toussaint, K Di Modica, & S Pirson - Le pal éolithique moyen en Belgique Liège (ERAUL 128, Études et recherches archéologiques de l'université de Liège, 2011)

M Ulrix-Closset, M Otte, & A Gob - Paléolithique et Mésolithique au Kemmelberg (Flandre Occidentale) (ERAUL 11, Études et recherches archéologiques de l'université de Liège, 1981)

R Putman, M Soenen, & G Tieghem - De prehistorie (published in Kemmel-Cassel, De vroegste bewoningsgeschiedenis van de Vlaamse heuvels, Y Roumegoux & J Termote (Eds), Westvlaamse Archaeologica 9/2, 25-38, 1993)

M Otte - Pièces paléolithiques du Mont Kemmel (Flandre Occidentale) et extension de l'Aurignaciaan en Flandres (Bulletin de la STGPA, Société Tournaisienne de Géologie, Préhistoire et Archéologie, t 38, 1979, 200-203)

J-L Piel-Desruisseaux - Encyclopédie pratique des Outils préhistoriques - 150 outils et gestes techniques (Edited, Dunod, Paris, 2011)

J Beuker - Vuurstenen Werktuigen - Technologie op het scherp van de snede (2010)

K Ruebens - Regional behaviour among late Neanderthal groups in Western Europe: a comparative assessment of late Middle Palaeolithic bifacial tool variability (J Hum Evol 65(4), 341-362, 2013)

J J Shea - Stone Tools in the Palaeolithic and Neolithic Near East-A Guide (Cambridge University Press, 2013)

GERELATEERDE KEMMELBERG LINKS:
Terugblik

EXTERNE LINKS:
Regional behaviour among late Neanderthal groups in Western Europe
Stable isotopes reveal patterns of diet and mobility in the last Neandertals and first modern humans in Europe
I spent three days as a hunter-gatherer to see if it would improve my gut health
Hunter gatherers facilitated a cultural revolution through small social networks
Hunter-gatherer multilevel sociality accelerates cumulative cultural evolution
Evidence for close-range hunting by last interglacial Neanderthals
Vuursteenbewerking (PDF)
A Morphometric Comparison of Experimental 'Preferential' Levallois Flakes versus Debitage Flakes
The Revolutionary Genius of Neanderthals
Stone Age Tools
Phys.org

GERELATEERDE HISTORY FILES LINKS (ENG):
Hominid Chronology
Early Cultures of Europe
Mousterian Culture
Micoquien Culture
Aurignacian Culture
Modern Belgium
Modern Netherlands

 

Tekst copyright © Archeo Kemmelberg. Een origineel kenmerk voor de History Files: Kemmelberg.